MỘT GÓC ĐỜI

ĐẠI HỘI CỰU HỌC SINH LIÊN TRƯỜNG PHÚ YÊN KỲ THỨ CHÍN (9) SẼ ĐƯỢC TỔ CHỨC TẠI LAS VEGAS VÀO NGÀY 20 ĐẾN 24 THÁNG 10/2019.

Nhắc lại vài kỷ niệm nho nhỏ từ những ngày xưa thân ái tại Tuy Hòa, Phú Yên, mời quí Anh Chị Em và các Bạn đọc bài viết

MỘT GÓC ĐỜI

Lê thị Hoài Niệm.

Mỗi bận con gái tôi về nhà, nhìn thấy mẹ đang cầm cái cell phone, thế nào cháu cũng cười hì hì và hỏi khi tôi vừa tắt máy:

-Má vừa nói chuyện ngày xưa với Dì Thanh phải không?

Tôi cũng bèn cười giả lã và hỏi lại cho vui:

-Sao con biết hay vậy?

-Mấy bà già cầm cell phone rồi nói cười thoải mái, không nhắc chuyện ngày xưa chẳng lẽ than chuyện ….đau nhức, khó ngủ mỗi khi trái gió trở trời, mấy chuyện đó đâu có vui để mà cười.

Trời đất! bị con gái nói trúng phóc, cứ như đi guốc vào bụng mẹ, nhưng đâu có sao. Thỉnh thoảng tôi vẫn nhắc chuyện vui ngày xưa còn bé ở Tuy Hòa cho các con nghe, dù rằng, quê hương đó ở bên kia bờ Thái bình Dương xa thẳm, nơi mà các con tôi chỉ nhìn thấy chấm nhỏ trên bản đồ chứ chưa hình dung nổi.

Không nhắc làm sao được, khi con bé nhà quê tôi được hiên ngang cắp sách vào trường Nguyễn Huệ chỉ vừa mới qua ngưỡng cửa mười năm hiện diện trên trái đất này, thời gian thầy Vũ Tri Phú còn làm Hiệu trưởng. Ba má tôi vui nhưng không trọn vẹn, khi anh trai tôi không có tên trên danh sách vào trường, mặc dù hai anh em cùng học một lớp, một trường tiểu học, và thầy Phạm Kỳ Phùng làm hiệu trưởng.

Những năm đầu thập niên sáu mươi, thời gian còn đất rộng người thưa trên xứ Phú Yên. Chuyện một đứa con gái nhỏ từ quê lên tỉnh học không phải là chuyện …nhỏ, khi khoảng cách từ nhà đến trường với đoạn đường dài hằng hai mươi cây số là đã xa dịu vợi. Hai bên đường đến trường đi hoài chẳng thấy nhà đâu, chỉ thấy đồng xanh bát ngát, ruộng lúa ngút ngàn. Nên nhiều buổi cuối tuần, trở về nhà sau khi xuống xe lam ở đầu con hương lộ, lúc màn đêm vừa buông xuống, con bé cứ phải ôm cặp táp, cột áo dài lên ngang hông, xoắn cả ống quần, xách guốc chạy trối chết trên đường làng, có bữa vừa chạy vừa khóc mỗi khi ngang qua khu …gò mả, nơi có những cái nhà mồ lớn nhỏ, cao thấp lổn ngổn chẳng đều nhau, đã vậy cây cối mọc um tùm, ban ngày đi ngang đã sợ, huống chi đêm tối chỉ thấy ánh sáng những con đom đóm lập lòe, nơi mà nhiều người lớn kể lại rằng “ma” thường ngồi chờ người đi qua để đòi thế mạng, nơi mà có những cái đầu lăn long lóc trên đường rồi lên tiếng hỏi: “đầu đây, mình đâu?, nơi mà có cây đa to ba người ôm chưa tròn cái gốc, vẫn có những tiếng à ơi ru hời cho con ngủ, với giọng người đàn bà thật thảm thiết từ chiếc võng đong đưa chỉ có tiếng ru mà bóng người đâu tìm chẳng thấy…( rõ ràng chỉ nhát con nít.)

Nhiều hôm làm gan đi về cuối tuần và trở lại thành phố bằng xe đạp. Con đường sao mà dài hun hút, thăm thẳm mù khơi. Đã vậy mỗi khi đi qua cầu Đà rằng cũ, gặp lúc gió Nam cồ xuất hiện, những ngọn gió ác ôn cứ nhè đứa con nít mà thổi thốc thổi tháo, thêm cái nạn xe hơi chạy vút qua, mỗi lần như vậy, con bé cứ muốn …bay theo chiều gió, may nhờ có chiếc xe đạp cản lại, khỏi lọt xuống cầu, khỏi bị dòng nước sông Ba cuốn trôi ra biển...

Tôi may mắn được trọ học nhà chị Thân. Ba má chị là bạn của ba má tôi, nên cả nhà chị đều xem tôi như con cháu trong nhà. Từ căn nhà đầu tiên là tiệm thuốc tây Đông Hưng trên đường Trần hưng Đạo, mà lần đầu tiên đứa con gái nhỏ nhà quê lên tỉnh học một mình, không có người lớn dẫn đường, mặc dù đã đến ngay trước cửa tiệm lại chẳng dám vào, đến khi anh tài xế xe lam, người đã chở tôi đến nơi do sự gửi gắm của ba tôi trở lại, vẫn thấy con bé con ngồi cạnh cửa ngoài. Anh hú hồn vì tôi đã không bị “mẹ mìn” bắt. Tôi bắt đầu ở luôn thành phố để học, từ đó, nơi ban đêm có những ngọn đèn đường điện sáng trưng, để cả bọn con nít cùng nhau chạy bắt con cà cuống đem tặng cho bà Bắc di cư gần nhà cần có trong món ăn của gia đình họ.

Về sau, dù có mấy lần nhà chị Thân thay đổi chỗ ở, có khi dọn đến sát nhà anh Bổng( Ngọc cư), sau có mở nhà bán sách báo có tên “Hùng Cường”, nhà ở thì sát chân núi Nhạn, lúc ấy là con đường mang tên số Một, tôi vẫn là đứa con nhỏ trong gia đình chị. (về sau Má tôi có đem anh em của Th. đến gửi nhờ nhà chị luôn, đến mãi bây giờ tôi vẫn nhớ ơn xưa). Nơi mà mỗi tối thứ năm, tôi vẫn chạy băng qua đường đứng nép bên cửa sổ nhà chú Hiệp để lén nghe các ca sĩ hát trực tiếp với tiếng đờn, phát thanh ra loa ở ngả năm, căn nhà có cây trứng cá to tổ chảng, gần tiệm thuốc Tế sanh, nhà dùng làm “phòng phát thanh” của thành phố, phát đi những tiếng hát của rất nhiều người Tuy Hòa chính gốc hay đến ở Tuy hòa, cho cả thành phố nghe, với nhiều chương trình khác nữa. Người ca sĩ đầu tiên con bé tôi nhớ mãi là cô Quỳnh (Vợ của thầy H. lúc đó). Cô là người Huế, dù cô không có dáng vẻ liễu yếu, mảnh mai, nhưng giọng hát của cô thật mềm mại ngọt ngào truyền cảm, và bài hát tôi nghe được lần đầu tiên từ giọng hát của cô là bài “Tôi đã gặp” ( Tôi đã gặp anh, người trai quá hiên ngang, đi xây cuộc đời vào lứa tuổi đôi mươi, biên cương xa xôi, anh vì yêu sông núi đem thân đi xây ngàn nơi…) có lẽ từ bài hát này đã in đậm nét oai hùng của “người trai lính chiến ” trong trí đứa con nít tôi, mà về sau đời tôi đã gắn liền với đời sống của người lính trận. Những giọng hát Tuy Hòa ngoài cô Q, còn có Minh (Hồng Châu), cô bé Hoàng Ánh, một cô bé thật đẹp mà từ năm lớp nhì, lúc đuợc nhà trường chọn cho đi cắm trại ở sân bay ngoài Chớp chài(?), tôi đã say mê nhìn cô mặc chiếc áo đầm trắng, múa trên sân khấu với hình ảnh bà tiên hay gì gì đó, mà mãi về sau tôi vẫn còn hâm mộ, mỗi lần đi ngang tiệm hình ở đường Phan Đình Phùng, thấy tấm hình của cô thật lớn treo ngang khung cửa sổ tôi cứ mãi đứng nhìn. Và sau đó người hát hay là chị Ánh Tuyết và người anh tên Khiết(?)…..v..v..

Tôi vẫn lót tót theo gót chị Thân đi học vào những ngày mới tập tễnh bước chân vào ngưỡng cửa trường trung học Nguyễn Huệ cũ nơi đường số sáu….

Đúng là đường đi đến trường khó thật, nhưng không khó vì đường dài thăm thẳm, qua cầu gió bay, hay sợ bị lạc vào nẻo đường thành phố, mà chỉ sợ cái nỗi học dở quá không lên lớp được bị Thầy giáo cho về nhà, thế nào ba má tôi cũng bắt đi ra đồng coi thợ gặt lúa và canh chừng những người ..mót lúa cắt lúa trộm, công việc mà con bé con hỉ mũi chưa sạch tôi vẫn …được ra oai vào mùa lúa chín. Tàn đời. Làm sao có được những người bạn học thân thương mà giờ này ngồi đây nhắc nhở.

“Cái Thanh mười tám gian” là địa chỉ nhà mới của bạn khi đã lớn. Chứ hồi còn bé, nhà Thanh ở con đường chặn ngang đầu trên đường Trần Hưng Đạo ở gần rạp Diên Hồng ( bây giờ chẳng nhớ được tên), cái rạp xi-nê vẫn thường hay chiếu phim Ấn độ hoàn toàn nói tiếng Việt nam do hãng phim Mỹ Vân chuyển âm, như “Con thơ trên dòng suối- Sữa rừng thay sữa mẹ- Hoàng hậu Rắn hay Chàng phù thuỷ đa tình….” Nên thỉnh thoảng sáng chủ nhật không về nhà quê, bọn con nít tụi tôi thường bỏ ra ba đồng vào cửa ngồi ghế…thượng hạng cải lương, tha hồ nhìn ngắm mấy nữ tài tử xi-nê Ấn độ luôn có vết son trước trán đẹp tha thướt mê hồn mà dám chơi với …rắn, khiến lũ con nít hết hồn, vừa lấy bàn tay che mắt và cũng vừa he hé mấy ngón tay coi thử tới đâu rồi.

Khác với rạp Diên Hồng là rạp Đại Nam của nhà bác Bùi Phương, thân sinh của bảy (?) người con gái đẹp nổi tiếng ở Tuy Hòa với tên lót có chữ Ngọc. Ở rạp hát này, có lần chúng tôi được Chú Thiếm cho vé Thượng hạng đi coi cải lương thật, cái đoàn hát gì chẳng nhớ tên, nhưng họ đến bằng hai cái xe ba-lua, đóng đô trên đoạn đường Phan Đình Phùng, lối về toà án. Người nữ diễn viên của vở tuồng “Thần nữ dâng ngũ linh kỳ” đẹp lộng lẫy, xuống câu vọng cổ rất mùi, làm bọn nhỏ chúng tôi mê mẩn và …ước ao ngày mai đến gặp cô để xin chữ ký. Nhưng, khi đến nơi để tìm người muốn gặp, thì trời hỡi! những người trong đoàn hát đang cãi lộn nhau, thiếu điều sắp đánh lộn vì tiền chia không đồng đều sao đó, và người đẹp trong mơ của tụi con nít đêm qua, hiện nguyên hình là một người đàn bà tầm thường mặt lại rỗ hoa!

Đó là các nữ sinh, chứ mấy “nam cồ” lớp tôi thì đã rất “biết chuyện”. Dù con nít, nhưng chàng Khánh đã biết mua kẹo …NU-GA tặng cho người chàng muốn tặng rồi. Hèn chi cô bạn tôi khi lớn lên, một lô răng bị sâu viếng gần hết, phải nhờ đến Nha sĩ.

Năm xưa Tuy Hòa có hai ngôi chùa lớn, toàn nằm trong góc núi Nhạn, nhìn xuống sông Đà Rằng, là chùa Kim Long và Kim Cang. Nghe nói trong hóc núi chùa Kim Long có một con đường đi xuống…âm phủ, mà bọn con nít chúng tôi dù có óc tò mò cách mấy cũng đứng xa mà nhìn, chứ chẳng dám lại gần sợ lọt ùm xuống dưới thì hết hy vọng bò lên.

Lớp tôi coi mòi nổi cợm hơn nhiều lớp khác cùng liên lớp, vì có quá nhiều anh chị vừa lớn lại đẹp gái đẹp giai, như anh Phương, Muộn, Lợi, Cường, Hiền, Khánh, Chính, Xuân, Hùng..v…v…các chị Mùi, Châu, H.Mai, Hà, Hương, Gái, Xuân Hồng, Thu Cẩm.v..v…

Họ là những “thủ lãnh” oai hùng mỗi khi xuất trận ra quân đi …tảo thanh các vùng có thức ăn hợp khẩu. Nhất là vào mùa người ta chặt mía đem vào “lò” để sản xuất ra đường, những ruộng mía nằm đoạn giữa hai cây cầu bên này đường quốc lộ, đối diện khu Ngọc Lãng. Nơi mà có một dãy ruộng mía rộng bao la, dưới mắt đứa con nít tôi. Những chiếc xe đạp đèo nhau sau giờ tan lớp, trực chỉ hướng quốc lộ để đi …mót mía . Đâu phải bọn tôi không có tiền mua, khi mà cả đống mía nằm thẳng đuột mập ú chất đống dưới chợ Tuy Hòa kia, hay xe nước mía hiện diện ngay ngả năm lúc nào cũng chạy rồ rồ để cho ra những dòng nước chảy vào ly với màu xanh lợt vừa ngọt lịm với mía, thơm lừng với trái tắc và lạnh đầu môi bởi những cục nước đá trong veo..

Nhưng cái vụ mót mía thích thú hơn nhiều, nên cả lớp cứ rủ nhau đi khi có giờ nghỉ, đến chân cầu “Ông Chừ” cũng xếp hàng đứng đợi nếu gặp đoàn xe đi ngược. Đến khi ông cảnh sát giữ cầu thổi tu-huýt cho lệnh đi qua, là cả một bọn dắt xe chạy ù trên lối dành cho người đi bộ qua cầu, rồi nhào xuống những đám đất chỉ còn trơ…gốc mía, vừa đi vừa lui cui nhặt những khúc mía còn rơi vãi.Gặp khúc mía dài thì bỏ ngang đẩu gối bẻ cái rốp, thành vài ba khúc mía ngắn, gọn dễ dàng bỏ lên miệng xiết ngon lành, thích thú vô cùng vì mía vừa ngọt vừa mềm làm sao. Vui đáo để.

Về sau có khi Thanh đi ngang nhà rủ tôi đạp xe đến trường. Có lúc ngang qua nhà Cẩm Lưu rủ bạn cùng đi. Nhưng khổ nỗi, trước khi vào nhà bạn trong con hẻm nhỏ, bọn tôi đã gặp ngay một đám ..giặc cản đường, (vài người trong nhóm họ đã qui tiên ) mấy nam sinh cùng trường, nhà họ ở đầu con hẻm sau cái xe bán nước mía ở ngả năm, cứ đợi bọn tôi đến là nhào ra huýt sáo, đếm một hai ba rồi kêu tên từng đứa, làm bọn tôi tá hoả tam tinh đạp xe quẹo vào mà cứ muốn té, khiến mấy tên đó càng cười rộ. Thiệt tức mà không làm gì được.

Tuổi học trò cũng ngộ thiệt. Hễ một đám con gái đi với nhau thật đông, thì mấy chàng xếp de, không dám cản đường chọc ghẹo. Nhưng lỡ hôm nào đi một vài đứa, thì cứ y như rằng chân hươu đá chân nai, còn run lập cập nữa, nhất là đoạn đường tắt từ đường Trần Hưng đạo đi ngả rẽ tắt ngang qua nhà máy nước đá Tân Tân để đi về trường NH cũ, nên thường chúng tôi rủ ít nhất là ba bốn đứa đi cùng, (Thanh, Tuyết, Điểu, Lưu…) đã không sợ, còn dễ dàng ghé vào nhà thầy H.. để mua ổi, nhất là mùa ổi chín. Nhà thầy trên đường số 6, trước khi đến trường.

Một mảnh vườn thật rộng, trồng không biết bao nhiêu gốc ổi, những trái ổi sẻ nhỏ nhỏ, xinh xinh, bóng mượt, thơm lừng. Mạnh đứa nào đứa nấy hái ổi theo tiền mình muốn mua. Một ngăn trong tập vở để chứa ổi, và một gói muối ớt mang theo, tuyệt vời trong giờ ra chơi và làm rỏ dãi mấy người bạn khác khi nhìn thấy. Có hôm vì bận làm bài tập, không kịp …thanh toán hết, nên trái ổi chín bị bẹp dúm trong cặp táp, báo hại phải lau cặp cho sạch, may mà hột ổi không làm hư vở.

Nam sinh lớp tôi thuộc thành phần đại cồ hơi nhiều, nên dù có quậy phá cũng vẫn học giỏi như thường. Nên kỳ thi Trung học cuối cùng năm đó, nhiều.. cá đã vượt vũ môn. Hú hồn cho cả bọn tôi, hai con nhỏ ngồi bàn đầu và mấy nhóc nam bên phía bàn bên kia ( Khánh- Tú- Hùng-Xuân…..) cũng đều thẳng tiến.

Vào năm học đệ tam, lớp tôi đã có hai anh chị ký bản án “chung thân khổ sai” đầu tiên. Hai anh chị Muộn và Gái mời cả lớp đi dự đám cưới tại nhà. Trời đất, cái đám con nít cũng hăm hở kéo nhau đi mà không biết mua gì để tặng cho cô dâu chú rể, (hình như thời đó chưa có mục đi tiền như bây giờ). Nhưng rồi cũng ngang nhiên ngồi vào bàn tiệc, và lại kêu trời nữa khi mà trên bàn ăn toàn là… đùi gà và thức ăn được dọn lên dĩa nào dĩa nấy to đùng nên không dám gắp, dù thấy mấy người lớn ăn uống ngon lành mà mình thì sợ, chỉ ngại rằng cầm tay xé mất vệ sinh, nên cứ ngồi cầm đũa mà ngó, đến khi chủ nhà thấy thì đã sắp thu dọn bàn tiệc và mấy đứa gần như bị …đói. Huhu...

Lớp tôi lại có thêm một số anh chị em từ những trường xa đổi tới hay bên Bồ đề-Đặng Đức Tuấn mới đậu trung học nên được vào. Nào là chị Tấm, chị Thanh, anh Tâm ( hơi có tật ở chân), chị Phê, anh Nghĩa, Đổng, Thảo…, nên đã vui càng vui hơn nữa. Nhất là đệ tam, là năm mà bọn học trò được nghỉ xả hơi không cần chú mắt vào sách để học thi. Thế là cả bọn lại tổ chức đi ghe qua Ngọc Lãng ăn dưa hấu, ra tận ngoài núi Chớp Chài ăn …củ sắn mới đào từ dưới cát lên. Có bữa bọn con gái còn bày đặt mặc áo dài để làm người mẫu cho anh chàng Tâm chớp ảnh (uổng quá, bị đổi chỗ ở nhiều nên không ai trong lớp còn giữ lại tấm hình nào).

Tuổi đời ngày càng lớn, tính tình con nít cũng đổi thay. Thôi rồi những buổi xoắn quần leo lên dốc núi Nhạn để hái hoa hay lá trầu bà đem về nhà trang trí. Thôi rồi những buổi tối ngồi bài hải ngay trước hàng nem nướng của Bà Năm nổi tiếng ở ngả năm, những vắt nem bỏ vào lò lửa than hồng, mùi nem nướng gặp than nóng bay lên ngát mũi, bà bỏ vào cái bánh tráng đã nhúng nước vài lá rau thơm, một vắt nem, vài miếng dưa leo, khế chua và một cái “chả ram” có con tôm và lá hành bên trong chiên dòn rụm, chấm với nước mắm vừa chút mặn, chút ngọt với nhúm đậu phụng giã vừa vừa không nhuyễn lắm. Cắn cuốn nem vào miệng, nem chưa vào cuống họng mà dịch vị đã tuôn ào ào, ngon hết biết. Thôi rồi những buổi tối sau giờ học bài, cả bọn sà vào ngồi xổm ở hàng bà chuối chiên cũng ở ngả năm, cứ chỉ chỏ miếng nhỏ của mày, miếng lớn của tao, những miếng chuối chiên no phồng, vớt từ lò dầu đang sôi sùng sục, vắt ngang thành chảo…

Con đường Trần Hưng Đạo từ nhà đến trường Nguyễn Huệ mới, không còn những người nam sinh chận đường chọc phá, rồi cười lên hăng hắc, hô hố nhưng vẫn thấy dễ thương. Mà bây giờ là những chiếc xe jeep nhà binh, chạy chầm chậm dưới lòng đường theo sau vài chiếc xe đạp với tà áo dài màu trắng cột ngang lưng (sợ vướng sợi dây sên xe đạp). Một nhóm nữ sinh đã biết cúi đầu e thẹn làm duyên, và các chị, các bạn lần lượt bỏ ghế nhà trường leo lên xe jeep đi theo …ai về khắp miền đất nước, một số rời trường ra đi về thủ đô học tiếp và một số về thành phố khác, trong đó có tôi.

Rồi một ngày, có những người bạn mặc quân phục quân trường tìm đến nhà thăm. Anh S. đã bạo gan ngỏ lời …xin về làm ..mẹ của bọn nhỏ con anh ấy trong tương lai. Anh bạn Th. kiên nhẫn hơn cứ muốn ngồi kể chuyện ngày xưa để tìm lại chút tình thân trong kỷ niệm, anh D., từ quân trường VB Đà Lạt về phép, thì cứ ngập ngừng nửa muốn nói điều gì nhưng lại chẳng nói thành câu, dù trong nhiều bức thư gửi về từ quân trường, anh vẫn nói xa nói gần chuyện mai sau, mãi đến khi nghe tin anh hy sinh ngoài chiến trận, người đi mãi không về nhưng đã không mang theo dùm niềm ân hận trong tôi. ….

Những ngày tháng ngây thơ học trò đã đi qua, tình yêu con nít ngày nào chỉ đứng nhìn trộm từ xa, hay giả vờ tình cờ đi ngang để trao vội tờ thư giấy học trò rồi đi nhanh sợ bạn bè bắt gặp chọc phá, hoặc lên văn phòng trình báo cho Giáo sư hay, thế nào cũng bị bắt phạt “cấm túc”, nhưng người nhận thơ thì mãi mãi chẳng hồi âm… Tất cả cũng đã bay theo với gió bụi thời gian và góc đời riêng trong tôi hình như không có chỗ để dung chứa.

Ngày thành phố thay tên, nước nhà đổi chủ, những người bạn xưa đã bằn bặt tin nhau. Có người cũng đã buông xuôi về miến đất lạnh từ trong những ngày còn cuộc chiến như anh Phương, Phước… Mới đây nghe tin một vài người đã không còn điều khiển hoàn toàn cơ thể của mình đưọc nữa như chị KL…Một nén hương thắp muộn màng và lời cầu bình an cho tất cả.

Thời gian không dừng lại chờ ai. Qua rồi cái tuổi học trò ngây thơ, khờ dại nhưng rộn rã tiếng cười vui. Bây giờ, nơi đây, xa thành phố Tuy hòa thân yêu đến nửa vòng trái đất, những người bạn xưa gặp lại nhau, mừng vui khôn xiết, biết nói gì nếu không …kể chuyện ngày xưa, chuyện ngày xưa sẽ không bao giờ chấm dứt trong khối óc của đám bạn già cho đến khi phủi chân ngồi nhìn đàn con cháu đốt nhang trên bàn thờ.

Ngày hội ngộ của Trường, cũng là ngày cả bọn tìm về tuổi nhỏ…. cũng là lúc được gặp gỡ tất cả các bạn ngày xưa, tha hồ đổi trao, nhắc lại chuyện cũ mà chẳng còn sợ bị Thầy giáo phạt vì tội…nói chuyện ồn ào trong lớp học! 

Lê Phan Tuyết (Lê thị Hoài Niệm)